Sympozja Menu:

    Udział w Sympozjum: "Biblioteki parafialne i klasztorne" 24-25.09.2001 r. Referat

    
    Trzcianka to 17-to tysięczne miasto zlokalizowane w północnej części Woj. Wielkopolskiego. Położone jest wśród gęsto zalesionych terenów przeplatanych wieloma polodowcowymi jeziorami. Do 1945 r. przez ponad 170 lat znajdowało się w granicach państwa niemieckiego. Po II wojnie światowej opuszczone przez dotychczasowych mieszkańców przyjęło Polaków z różnych stron świata. Wspólnie do jednego miasta powojenne losy rzuciły rodaków ze Wschodu (z dzisiejszych terenów Litwy, Białorusi i Ukrainy), z Polski centralnej oraz z pobliskiej Wielkopolski. Niemałą zasługę w scalaniu tego ludzkiego konglomeratu mieli Księża Misjonarze Saletyni, którzy już w październiku 1945 r. przejęli prowadzenie parafii katolickiej.
    Przez wiele lat, bo aż do 1997 r. w Trzciance znajdowała się jedyna parafia p.w. św. Jana Chrzciciela z neobarokowym kościołem z początku XX w. usytuowanym na wzniesieniu w centrum miasta. Do Parafii należały trzy kościoły filialne w pobliskich wioskach. Dopiero od kilku lat z części dotychczasowej Parafii wyodrębniona została druga parafia p.w. Matki Bożej Saletyńskiej prowadzona przez księży diecezjalnych. Do 1992 r. Trzcianka wraz z pobliską Piłą należała do Diecezji Gorzowskiej, a po reorganizacji oba te miasta znalazły się w obrębie Diecezji Koszalińsko - Kołobrzeskiej.
    Pierwszą inicjatywę utworzenia Biblioteki Parafialnej w Trzciance autor niniejszego referatu zgłosił ówczesnemu proboszczowi w 1976 r. Koncepcja ta została przyjęta i zaaprobowana, lecz została odłożona do czasu zakończenia budowy nowej plebanii - domu zakonnego Księży Misjonarzy Saletynów w Trzciance. Wszystkie posiadane przez Parafię w tym czasie pomieszczenia były zajęte przez katechizację prowadzoną przy kościele.
    Sierpień 80 r. przyniósł znane wszystkim zmiany. Religia wróciła do szkół, a dotychczasowe salki katechetyczne oczekiwały na zagospodarowanie.
    W tej to sytuacji na przełomie 1982 i 1983 roku prowadzone były prace związane z zorganizowaniem Biblioteki Parafialnej w Trzciance.
    Na bazie 1200. książek znajdujących się na plebanii parafii p.w. św. Jana Chrzciciela utworzony został pierwszy księgozbiór.
    Kilkuosobowa grupa zajęła się zebraniem całego zbioru, jego segregacją i skatalogowaniem. Fachowej pomocy osobom, które nigdy bibliotekarzami nie były, udzieliła Dyrekcja i pracownicy Biblioteki Publicznej w Trzciance. Takie były początki Biblioteki, która w dniu 20 kwietnia 1983 r. została uroczyście otwarta i poświęcona przez śp. ks. Biskupa Wilhelma Plutę w obecności ówczesnego proboszcza ks. Czesława Hałgasa MS. Z dziewięcioosobowego zespołu tworzącego Bibliotekę Parafialną część osób nadal aktywnie uczestniczy w jej funkcjonowaniu.
    Osiemnaście lat istnienia biblioteki, to okres różnorodnej działalności w dziedzinie kultury chrześcijańskiej. Szereg form tej działalności wypracowanych zostało na samym początku i pomimo upływu tylu lat jest kontynuowana. W I kwartale każdego roku organizowane są Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej (TKCh), które swoim programem obejmują prelekcje na wybrane tematy, wieczory poetyckie z udziałem autorów, wystawy, filmy, koncerty i konkursy. Można tu przykładowo wymienić kilka znanych osób zapraszanych na spotkania. Były to m.in. poeta i reżyser filmowy Tadeusz Szyma z Krakowa, poeci Ewa Najwer i Andrzej Sikorski z Poznania, piosenkarze Ewa Błoch, Piotr Szczepanik z Warszawy, były wicepremier zaproszony w czasie pełnienia tej funkcji prof. Paweł Łączkowski, hinduski historyk - autor prawie 40 książek z najnowszej historii Polski - Peter Raina z Berlina, a w bieżącym roku przedstawicielki Prymasowskiego Instytutu Kardynała Stefana Wyszyńskiego z Warszawy. Do stałych punktów TKCh należy Konkurs Twórczości Artystycznej o Motywach Religijnych, który angażuje wielu uczestników w aktywnej formie. Co roku na konkurs zgłaszanych jest od 80 do 350 prac wykonanych w różnej technice: rzeźba, malarstwo, malarstwo na szkle, witraże, lalkarstwo, gobeliny, rysunek, linoryt, poezja, fotografia itd. Każdorazowo wystawę prac artystycznych oglądają setki osób, jury dokonuje oceny tych prac, a na spotkaniu z ks. Biskupem twórcom wręczane są nagrody książkowe. Obok organizowania TKCh, drugą stałą działalnością zespołu bibliotecznego jest redagowanie od 1983 r. kalendarza parafialnego, który co roku podczas kolędy pozostawiany jest w każdej rodzinie. Ta forma informowania wiernych o planowanych wydarzeniach religijnych roku, o działających przy Parafii wspólnotach i o aktualnym składzie osobowym duszpasterzy, przyjęta została również przez nową parafię p.w. Matki Bożej Saletyńskiej.
    Biblioteka Parafialna prowadzi także działalność wydawniczą. Wydana została widokówka kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Trzciance, broszurki: "X lat Biblioteki Parafialnej w Trzciance" (1993 r.), "Z dziejów Parafii w Trzciance" (1995 r.) autorstwa Marcina Hlebionka, "Źródła do dziejów Parafii w Trzciance" (1996 r.) zebrane również przez Marcina Hlebionka oraz biograficzna książka "Apostoł Pięknej Pani" (2000 r.) o pierwszym saletyńskim proboszczu w Trzciance ks. dr. Tadeuszu Ptaku MS napisana przez ks. Piotra Jamioła MS z Krakowa.
    Pomiędzy dorocznymi TKCh Biblioteka Parafialna organizuje również różnego rodzaju spotkania i wystawy. Z tych ostatnich niezatarte wrażenie zrobiło kilkadziesiąt dużych rzeźb z drewna wykonanych przez polskiego emigracyjnego rzeźbiarza Józefa Pyrza zamieszkałego od ponad 20. lat w Paryżu. Rzeźby nawiązujące do tematyki starotestamentowej prezentowane były w Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance, w Urzędzie Miasta, w kościele p.w. św. Jana Chrzciciela oraz w kaplicy parafii p.w. MB Saletyńskiej. Tam też dwie z tych rzeźb pozostały na stałe.
    Zespół Biblioteki Parafialnej prowadzi także Księgarnię, w której oprócz niezbędnych dewocjonaliów, można zakupić książki o różnej tematyce i regularnie odbierać zaprenumerowaną prasę. Duży wybór książek (ok. 2500 tytułów w sprzedaży) daje możliwość zakupu dobrej, wartościowej i często poszukiwanej pozycji. Uzyskiwana ze sprzedaży marża w pełni przeznaczana jest na zakup książek, prasy, filmów video czy nagrań do Biblioteki, a także na częściowe pokrycie kosztów związanych z organizowaniem TKCh.
    Jednak najważniejszą działalnością zespołu bibliotecznego jest prowadzenie samej Biblioteki. Przez 18 lat rozwinęła się do zbiorów: 7000 książek, około 30 tytułów prasy, 600 filmów video, 200 taśm magnetofonowych oraz 80 CD. Wszystkie książki oprawione są przy pomocy elektrycznej zgrzewarki w przezroczystą folię. W każdym woluminie wklejony jest ekslibris Biblioteki, który został zaprojektowany przy okazji prezentowanej w ramach TKCh w 1987 r. wystawy ekslibrisów o motywach religijnych. Biblioteka posiada program komputerowy MAK, który ułatwia znalezienie właściwych pozycji, zwłaszcza gdy czytelnika interesuje konkretny temat bez znajomości tytułu czy autora. Książki są skatalogowane według Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej (UKD), a główne działy w Bibliotece to: religia, beletrystka, historia, filozofia. Jest również dział dotyczący tematyki regionalnej (Trzcianka i okolice), dział ogólny z encyklopediami, leksykonami i katalogami, a także dział dla dzieci. Do ciekawostek bibliofilskich należy zaliczyć kilkadziesiąt książek wydanych przez polskie ośrodki emigracyjne na Zachodzie oraz ok. 500 pozycji "podziemnych" z nieodległych jeszcze czasów, gdy za druk i kolportaż tych książek zapadały wyroki więzienia lub wysokich kar pieniężnych.
    Biblioteka utrzymuje kontakty z kilkudziesięcioma wydawnictwami katolickimi, a jej przedstawiciele brali udział we wszystkich Targach Wydawców Katolickich w Warszawie. Stąd też w Bibliotece lub w Księgarni można otrzymać wiele aktualnych pozycji.
    Gromadzona w Bibliotece prasa udostępniana jest na miejscu w czytelni oraz wszystkie egzemplarze - poza najnowszym numerem - wypożyczane są do domu.
    W Bibliotece czynna jest również - na bardzo dogodnych warunkach - wypożyczalnia filmów video, CD i taśm magnetofonowych. Wypożyczalnia działa w ramach ogólnopolskiego Klubu Edukacja 2000, który powstał w Warszawie przy Katolickim Stowarzyszeniu Filmowców. Zlokalizowany w Bibliotece Parafialnej w Trzciance oddział tego klubu zarejestrowany został na 9 pozycji spośród kilkuset oddziałów w całej Polsce.
    Biblioteka czuwa nad wysyłaniem do wyznaczonych bibliotek tzw. "egzemplarzy obowiązkowych" wszystkich pozycji wydawanych nie tylko przez siebie, ale także przez obydwie trzcianeckie parafie. Skrupulatnie zbiera i przesyła wychodzące czasopisma parafialne, cotygodniowe biuletyny, plakaty i druki ulotne.
    Biblioteka Parafialna jest członkiem Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES od początku jej istnienia. Aktualnie FIDES zrzesza ponad 90 dużych i uznanych bibliotek zakonnych, seminaryjnych i uczelnianych, które stanowią przykład i inspirację do profesjonalnego prowadzenia Biblioteki Parafialnej pomimo jej społecznego charakteru działania. Wykorzystując swoje skromne możliwości Biblioteka starała się angażować w działalność Federacji FIDES m.in. poprzez nieodpłatne wydrukowanie plakatu FIDES dla wszystkich zrzeszonych w niej bibliotek, uczestnictwo w pracach Zarządu FIDES w kadencji w latach 1998-2001, zorganizowanie wyjazdowego posiedzenia Zarządu FIDES w Trzciance oraz współudział w redagowaniu Biuletynu Bibliotek Kościelnych FIDES.
    Biblioteka Parafialna w Trzciance posiada własną stronę internetową http://strony.wp.pl/wp/bibltk. Na stronie tej przedstawiona jest historia Biblioteki oraz oferta, z jaką Biblioteka wychodzi do osób indywidualnych, a także do innych placówek kulturalnych w mieście. Ponadto na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w dziale "Kultura" przedstawiona jest krótka charakterystyka wszystkich instytucji kulturalno-oświatowych w Trzciance, w tym również Biblioteki Parafialnej.
    W swojej działalności, a zwłaszcza przy organizowaniu TKCh, Biblioteka Parafialna współpracuje ze szkołami, Domami Kultury, Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka oraz Biblioteką Publiczną. Swoim zasięgiem obejmuje nie tylko dwie aktualnie istniejące w mieście parafie, ale ponadto prowadzi swoje skromne filie przy kościołach w Nowej Wsi, Niekursku i Straduniu oraz w sąsiednich parafiach: w Kuźnicy Czarnkowskiej i Siedlisku.
    W realizację programu Biblioteki Parafialnej zaangażowanych jest ponad 30 osób, które bez żadnego wynagrodzenia, każda według swoich zdolności, umiejętności i czasu, jakim dysponuje, zaangażowana jest w promowanie kultury chrześcijańskiej. Odpowiedzialność, zdyscyplinowanie i pełne zaangażowanie tych osób wynika ze zrozumienia służby, jakiej się podjęli względem Boga, Kościoła i drugiego człowieka.
    Wieloletnie wspólne działanie w tej formie ewangelizacji wytworzyło rodzinną atmosferę, która przejawia się we wzajemnej pomocy, w spotkaniach opłatkowych, rocznicowych, imieninowych i wspólnych dorocznych wycieczkach - pielgrzymkach,. Od wielu już lat z księdzem Proboszczem parafii p.w. św. Jana Chrzciciela odbywają się wspólne kilkudniowe doroczne wyjazdy w różne regiony Polski. W bieżącym roku po raz pierwszy zrealizowany został wyjazd poza granice kraju: na Litwę, Białoruś i do Rosji. 19 osób czterema samochodami zwiedziło Wilno, białoruskie parafie prowadzone przez polskich Księży Misjonarzy Saletynów w Widzy, Dryświątach i Witebsku, nawiedziło Katyń oraz rodzime okolice Adama Mickiewicza: Zaosie, Nowogródek, Nieśwież, Mir i Lidę. Byliśmy również w miejscu stracenia 11 sióstr Nazaretanek z Nowogródka beatyfikowanych w 2001 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II.
    Przedstawiając działalność Biblioteki Parafialnej w Trzciance należy podkreślić zawsze sprzyjającą atmosferę, jaka wokół niej tworzona jest przez aktualnego księdza proboszcza i pracujących w Parafii duszpasterzy. Przez 18 lat istnienia Biblioteki naszym działaniom patronowało kolejno 5. księży proboszczów. Należy przy tej okazji wspomnieć również o roli sponsorów wspomagających organizowanie działalności kulturalnej Biblioteki Parafialnej. Nie sposób wymienić wszystkich indywidualnych dobrodziejów i wszystkie instytucje, bez których nie byłby możliwy do zrealizowania podjęty przez Bibliotekę zakres działania. Wypada jednak wymienić wspomagających już od lat: Urząd Miejski w Trzciance, największą firmę przemysłową w mieście - LUBMOR Spółkę z o.o., Restaurację "Złoty Róg" Danuty Czupak, Zakład Rzeźnicko - Wędliniarski Ireny i Zbigniewa Paszki czy Piekarnię WEMAR.
    18 letnie doświadczenia w prowadzeniu Biblioteki Parafialnej oraz załączona statystyka z zakresu korzystania ze zbiorów bibliotecznych pozwala sprecyzować jeden zasadniczy wniosek. Zainteresowanie książką spada. Również, jeżeli chodzi o prasę - obserwuje się spadek prenumeratorów oraz wypożyczeń. W dobie kultury wizualnej i wielu innych atrakcyjnych ofert, jakie daje życie, nawyk czytania nie przychodzi sam. Stałe uzupełnianie swoich wiadomości z życia Kościoła, kształtowanie postaw chrześcijańskich w życiu społecznym i politycznym, czy wreszcie stała i bieżąca katecheza powinny być pogłębiane poprzez kontakt z książką i prasą katolicką. Stąd też rozwój czytelnictwa w parafiach winien być przedmiotem troski duszpasterzy, katechetów i laikatu.
    Jedną z form takiej troski jest organizowanie sieci bibliotek parafialnych, uaktywnianie istniejących, podnoszenie kwalifikacji obsługi i stałe wzbogacanie ich ofert.
Należy wyrazić nadzieję, że zorganizowane przez KUL Sympozjum pt.: "Biblioteki parafialne i klasztorne" przyniesie przemyślenia i wnioski sprzyjające rozwojowi bibliotek parafialnych w Polsce.

    Edwin Klessa